Op 17 juli jl. is Michael P. veroordeeld tot 28 jaar cel en tbs voor het doden en verkrachten van Anne Faber. Ik ken weinig zaken die Nederland zo in z’n greep hebben gehad als deze. En nog steeds: vorige week maakte de advocaat van P. bekend dat de verdediging in hoger beroep gaat. Het Openbaar Ministerie doet dat niet; de rechtbank heeft de eis van de Officier van Justitie overgenomen. Hoe dan ook, over deze zaak is het laatste woord nog niet gezegd.
Twee vragen
De meest gestelde vraag in de aanloop naar de uitspraak was ongetwijfeld hoe het kan dat Michael P. geen tbs opgelegd heeft gekregen na de verkrachting van twee meisjes in 2010. Daarover gaf ik al eerder uitleg. De meest gestelde vraag ná de uitspraak waren er eigenlijk twee:
1) Waarom is hij vrijgesproken van moord?
2) Waarom heeft hij geen levenslang gekregen?
In deze blog een antwoord op op beide vragen.
Vrijspraak moord
P. wordt in de media nog altijd aangeduid als de ‘moordenaar’ van Anne Faber. Dat is niet helemaal correct: hij is juist vrijgesproken van moord. De rechtbank was het eens met het Openbaar Ministerie en de verdediging dat daar onvoldoende aanknopingspunten voor waren. Bij moord moet er sprake zijn van voorbedachte raad, en dat kon niet bewezen worden in deze zaak. Er zijn weliswaar aanwijzingen, maar deze zijn onvoldoende om te spreken van een vooropgezet plan om Anne Faber om het leven te brengen.
Aan Michael P. kan dus “enkel” het doden van Anne Faber verweten worden. Wel in een verzwaarde vorm: hij is veroordeeld voor gekwalificeerde doodslag. Dat houdt in dat voorafgaand, tijdens of na het plegen van een ander strafbaar feit doodslag wordt gepleegd om de uitvoering van dat feit voor te bereiden of te vergemakkelijken of om de kans op betrapping te verkleinen. In normaal Nederlands: P. zou Anne hebben gedood in een poging de verkrachting te verdoezelen. De maximale gevangenisstraf voor doodslag is 15 jaar, voor gekwalificeerde doodslag kan levenslang of een tijdelijke gevangenisstraf van 30 jaar worden opgelegd (dezelfde straffen als bij moord).
Geen levenslang
Mooi bruggetje naar de volgende vraag. Waarom is dan niet gekozen voor die zwaarste straf (levenslang)? De rechtbank oordeelde immers dat de indruk is ontstaan dat P. een gewetenloze en niets ontziende man is die zijn eigen perverse wensen laat voorgaan boven het leven en welzijn van zijn medemensen, en dat als vergelding alsook ter bescherming van de maatschappij een zeer lange gevangenisstraf op zijn plaats is.
Het antwoord is vrij simpel: de rechtbank kiest niet voor een levenslange gevangenisstraf omdat dat op termijn zou kunnen betekenen dat P. zonder behandeling terugkeert in de maatschappij.
Levenslang in combinatie met tbs is niet mogelijk. De rechtbank wil voorkomen dat P. zonder behandeling (in de vorm van tbs) terugkeert in de maatschappij, en daarom is een levenslange celstraf uitgesloten. Hoewel levenslang in principe levenslang is in Nederland, hebben levenslang gestraften sinds kort recht op een herbeoordeling na 25 jaar. Er wordt dan gekeken of terugkeer in de maatschappij mogelijk is. In theorie zou dat dus kunnen betekenen dat P. na 25 jaar weer op vrije voeten rondloopt zonder dat hij behandeld is. Dat wil de rechtbank voorkomen. Overigens kan tbs ook tot in de oneindigheid (dus levenslang) verlengd worden.
En waarom is dan niet gekozen voor 30 jaar, de maximale tijdelijke gevangenisstraf? Daarvoor geldt het volgende. P. heeft (voor het grootste gedeelte) meegewerkt aan een rapportage van het Pieter Baan Centrum. Daaruit is gebleken dat hij licht verminderd toerekeningsvatbaar was. Dat is in deze zaak de enige omstandigheid die een matigend effect heeft op de strafmaat.
De feiten en de fabels
Aan iedereen die riep (of dacht) dat de rechters “wéér” voor een softe straf hebben gekozen en “mijn god wat is er mis met dit land”: eerst even lezen, dan pas je mening vormen. En lees dan bij voorkeur gelijk de volledige uitspraak van de rechtbank, die je hier kunt vinden.
