De toga: het zwarte gewaad dat niet alleen advocaten en rechters, maar ook griffiers en officieren van justitie (hierna: OvJ) dragen. Waarom dragen wij een toga? En hoe zit het met (corona-)videozittingen, moet de toga dan ook worden gedragen?
De rechtspraak zit vol symbolen en rituelen (genoeg om nog tientallen blogs over te schrijven), maar eerst maar eens de toga. Napoleon Bonaparte heeft deze een paar eeuwen geleden in Nederland ingevoerd. Het moest het maken van onderscheid obv kleding of zichtbare religieuze tekens voorkomen. De voornaamste taak van de toga is het ‘ont-persoonlijken’ van de jurist. Een verdachte heeft niet met een individu te maken die toevallig rechter is, maar met de rechtsprekende macht als geheel. De rechter en OvJ zijn slechts personen die een rol spelen in dit systeem. Dus niet ‘Henk de rechter’ en ‘Ingrid de OvJ’, maar de rechter en de OvJ die respectievelijk de rechtspraak en het OM vertegenwoordigen.
Dit is ook de reden waarom toga’s lang en wijd zijn. Op het hoofd na is de persoon immers nauwelijks nog te herkennen. Hetzelfde geldt voor de kenmerkende pruiken die je in Engelse rechtbanken nog weleens ziet, hiermee wordt immers óók nog een deel van het hoofd bedekt. Ook over de kleuren is nagedacht. Zwart staat voor afwijzing van ijdelheid; de witte bef voor neutraliteit.
En dan de hamvraag: moet ik als advocaat ook een toga aan als ik thuis aan de keukentafel zit te pleiten? Long story short: nee. Sinds 1997 is in Nederland het ‘Kostuum- en titulatuurbesluit rechterlijke organisatie’ van kracht. Een gedetailleerde beschrijving met aanwijzingen – van soms op de cm nauwkeurig – over hoe juristen zich moeten kleden. Hierin staat onder meer dat de toga moet worden gedragen “binnen een gebouw, dat als gerechtsgebouw dienst doet”. Feitelijk hoeft ik dus geen toga te dragen bij videozittingen vanuit huis.
Fun fact: dat doe ik alleen wel. Ik zie mijn toga als mijn strijdkledij. Zonder toga ben ik gewoon Leonie. Met toga ben ik – jawel – Meester Leonie
